Wśród wielu czynników, mających wpływ na rokowanie w leczeniu jest również stopień odżywienia organizmu. Z niedożywieniem boryka się nawet 62% pacjentów po udarze mózgu, 70% po ciężkim urazie głowy, do 24%
w przypadku choroby Parkinsona oraz 16% ze stwardnieniem zanikowym bocznym. W efekcie ich szanse na skuteczne terapie istotnie maleją.
Jednym z istotnych elementów procesu leczenia oraz opieki nad chorym
z dysfagią (czyli zaburzeniem, w którym występują problemy z połykaniem) jest odpowiednie żywienie, dopasowane zarówno pod kątem odżywczym, jak i uwzględniające odpowiednią konsystencję posiłków.
W przypadku osób chorych neurologicznie, zmagających się z problemem dysfagii, można zminimalizować ryzyko zachłyśnięcia się pokarmem lub napojem poprzez stosowanie specjalistycznych preparatów służących do zagęszczania płynów i potraw. Pozwalają one uzyskać odpowiednią konsystencję pokarmów, dostosowaną do trudności w przełykaniu.
Odpowiednia podaż niezbędnych składników odżywczych jest integralnym elementem terapii.
Zbyt mała ilość pokarmu w stosunku do zapotrzebowania żywieniowego może prowadzić do rozwoju niedożywienia, które niesie ze sobą szereg potencjalnych negatywnych konsekwencji zdrowotnych np.:
- większe ryzyko wystąpienia odleżyn oraz zakażenia (szczególnie układu oddechowego)
- obniżenie jakości życia
- dłuższy czas hospitalizacji lub większa liczba pobytów na oddziałach intensywnej terapii
- mniejsza skuteczność rehabilitacji (m.in. ze względu na utratę masy mięśniowej).
U niedożywionych pacjentów spada również aktywność życiowa oraz zwiększa się zależność od innych osób. Dlatego tak ważna jest szybka interwencja.
Dysfagia to zaburzenie polegające na utrudnionym połykaniu pokarmów
i płynów, które może prowadzić do zachłystowego zapalenia płuc, stanowiącego zagrożenie dla zdrowia i życia. Prawie u co drugiego pacjenta, który doświadcza dysfagii (48 %), występuje niedożywienie, a u 75 % odwodnienie.
To ogromny problem dla osób cierpiących na przewlekłe choroby neurologiczne. Z zaburzeniami przełykania zmaga się co drugi chory po udarze mózgu, do 80 % pacjentów z chorobą Alzheimera oraz 62 % z chorobą Parkinsona.
Żywienie dojelitowe wskazane jest u chorych, którzy nie mogą przyjmować drogą doustną pokarmu w ilości zapewniającej pokrycie ich potrzeb. Równocześnie muszą być zachowane podstawowe funkcje przewodu pokarmowego takie jak trawienie, perystaltyka, wchłanianie.
Najczęstszą przyczyną włączenia żywienia dojelitowego jest
- brak możliwości przechodzenia pokarmu przez górny odcinek przewodu pokarmowego z powodu niedrożności mechanicznej np. nowotwór lub zaburzeń czynnościowych np. choroby neurologiczne
- niedożywienie, którego nie można wyleczyć żywieniem doustnym
- choroba prowadząca do niedożywienia – powikłania pooperacyjne.
Wybór drogi dostępu do przewodu pokarmowego zależy od planowanego czasu żywienia oraz od wydolności przewodu pokarmowego.
Jeśli przewidywany czas jest krótszy niż 4 tygodnie, korzystamy z sondy.
W pozostałych przypadkach wskazane jest założenie przetoki odżywczej gastrostomii – umożliwiającej karmienie bezpośrednio do żołądka lub jejunostomii – umożlwiającej karmienie dojelitowe.
Diety w żywieniu medycznym posiadają określony skład substancji odżywczych, a tym samym określone wskazania do stosowania, mają ściśle określone stężenie kalorii. Pacjenci włączeni do żywienia objęci są opieką poradni żywieniowej, lekarza oraz pielęgniarki. Jest to usługa finansowana przez NFZ.
Karta Praw Opiekuna to unikatowy i pierwszy tego typu dokument, będący praktycznym narzędziem, wspierającym opiekunów w ich codziennych obowiązkach, który powstał w ramach IV edycji kampanii edukacyjnej „Żywienie medyczne – Twoje posiłki w walce z chorobą”.
Jego autorem jest radca prawny, prof. dr hab. Dorota Karkowska, ekspert Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej. Karta stanowi odpowiedź na potrzebę dostępu do informacji na temat przysługujących opiekunom praw związanych z opieką nad osobą chorą.